Nieuwe regels inzake teboekstelling van binnenschepen

Op 1 september 2024 trad een nieuw Koninklijk Besluit in werking (KB van 7 maart 2024 inzake teboekstelling van binnenschepen). Dit besluit legt bijkomende voorwaarden voor de teboekstelling op en maakt de teboekstelling verplicht voor binnenschepen die in België in aanbouw zijn. 

Wat is teboekstelling? 

Teboekstelling, zoals gedefinieerd in het Belgisch scheepvaartwetboek, is de inschrijving van een binnenschip in het binnenschepenregister. Het is vergelijkbaar met de registratie van zeeschepen in het scheepvaartregister. Teboekstelling is facultatief (m.u.v. schepen in aanbouw). Toch worden binnenschepen vaak teboekgesteld. De teboekstelling is immers noodzakelijk om handelingen die het schip betreffen (verkoop, hypotheek, beslag) te kunnen inroepen tegen derden. 

De nieuwe voorwaarden voor teboekstelling 

Tot 2012 was er maar één voorwaarde voor de teboekstelling van een binnenschip: het vaartuig mocht uitsluitend voor commerciële scheepvaart  worden gebruikt. Er hoefde zelfs geen band met België te worden aangetoond.  

Een wet van 26 maart 2012 breidde de mogelijkheid tot teboekstelling uit tot binnenvaartuigen die voor andere dan commerciële scheepvaart worden gebruikt (bv. woonboten). 

Op 1 september 2020 trad het Belgisch Scheepvaartwetboek in werking. In uitvoering van de bepalingen van het Belgisch Scheepvaartwetboek werd het KB van 7 maart 2024 uitgevaardigd. Dit bepaalt dat een binnenschip in België alleen teboek kan worden gesteld als het voornamelijk bestemd is voor de vaart op binnenwateren of als het een estuair schip is (= versterkt binnenschip dat speciaal is aangepast om over een klein stukje open zee te varen). Daarnaast moet aan minstens één van de volgende (nieuwe) voorwaarden worden voldaan: 

• Het schip beschikt over een uniek Europees scheepsidentificatienummer (ENI). 

• Het wordt gebruikt binnen de EER, Zwitserland, Moldavië, Oekraïne of Servië. 

• Meer dan 50% van het schip is in eigendom van natuurlijke personen die in België wonen of van rechtspersonen met een werkelijke zetel in België. 

• Het schip wordt vanuit België geëxploiteerd. 

Nieuwe verplichting 

Het Koninklijk Besluit van 7 maart 2024 stelt dat binnenschepen, die in België in aanbouw zijn, MOETEN worden teboekgesteld. Voor schepen die voor derden worden gebouwd, moet de registratie binnen dertig dagen na ondertekening van het bouwcontract plaatsvinden, op aanvraag van de bouwer of de opdrachtgever. Als de bouwer het schip voor eigen rekening bouwt, moet de aanvraag binnen dertig dagen na de start van de bouw worden ingediend. 

Gevolgen van teboekstelling 

De teboekstelling van een binnenschip heeft belangrijke juridische gevolgen. We sommen er enkele op: 

• Een scheepshypotheek kan alleen worden ingeschreven voor een binnenschip dat teboek is gesteld.  

• De zakelijke rechten op een binnenschip, evenals de voorrechten en/of hypotheken die op het binnenschip rusten worden beheerst door het recht van de staat waar het schip teboek is gesteld.  

• De teboekstelling van een binnenschip is een vereiste om een Belgische Vloot- of Rijnvaartverklaring aan te vragen. Een Belgische Vlootverklaring bevestigt dat een schip behoort tot de Belgische vloot. Deze verklaring, of een gelijkwaardige verklaring dat een schip behoort tot een andere vloot binnen de Europese Unie, is noodzakelijk om met een binnenschip op de Belgische binnenwateren te varen. Een Rijnvaartverklaring is dan weer vereist voor het uitvoeren van bedrijfsmatig vervoer tussen twee locaties aan de binnenwateren van de Rijn of haar zijrivieren.  

• Uit de teboekstelling van een schip kan een rechter feitelijke vermoedens omtrent de eigendom van een binnenschip afleiden. 

• Voor een teboekgesteld binnenschip geldt het bezit niet als titel, wat extra bescherming biedt voor de teboeksteller.